Veilige hechting in het samengestelde gezin

Als je denkt aan ‘veilige hechting’ denk je waarschijnlijk aan de liefdevolle band tussen bio-ouders en bio-kinderen.

Maar het begrip is breder dan dat. In dit artikel wordt ook uitgelegd wat veilige hechting in je samengestelde gezin betekent en hoe je meer veiligheid kunt creëren.

Lees snel verder voor inzichten en praktische tips!

Wat is veilige hechting nu precies?

De psychiater Edward Bowlby, zelf opgevoed door een kinderjuf en daarna naar kostschool gestuurd, heeft zijn leven lang de hechting tussen ouders en kind bestudeerd.

Een veilige hechting ontstaat wanneer kinderen warmte, troost, hulp en liefde zoeken én krijgen wanneer ze het nodig hebben. Van hun ouders of verzorgers. Deze band is essentieel om met zelfvertrouwen en autonomie de wereld om je heen te durven ontdekken.

Bovendien creëer je hiermee het vertrouwen om hechte relaties aan te gaan. Het eerste levensjaar van het kind is cruciaal. Hier ontstaat het primaire hechtingssysteem.

Als je ouders op een of andere manier het niet in zich hebben om je een veilige hechting te geven, zijn er nog drie andere hechtingsvormen.

Vier soorten hechting

Volgens de Amerikaanse psycholoog Mary Ainsworth zijn er vier soorten hechtingsstijlen.

  1. Vermijdende hechting. Je vermijdt de hechting. Je moet maar op jezelf vertrouwen, want de ander is er niet voor je. Dat is het in een notendop. Toenadering, intimiteit is lastig. Je wil eigenlijk geen andere mensen nodig hebben. Je kunt het ook zo beschrijven: Je vindt jezelf ok, maar vertrouwt de ander niet. Als volwassene kun je hierdoor last van bindingsangst krijgen.
  2. Angstige hechting. Als je je niet geliefd voelt, kun je als kind angstig en afhankelijk worden. Zelfstandigheid ontwikkelen is moeilijk, je vindt jezelf minderwaardig en je bent gevoelig voor afwijzing. Kort samengevat: De ander is ok, maar jij zelf niet. Het risico op verlatingsangst is aanwezig.
  3. Gedesorganiseerde hechting. Dit is wanneer alle stijlen door elkaar lopen. Je ouders zijn er soms voor je, maar soms ook helemaal niet. In feite ervaar je dan dat niemand ok is zoals die is. Jij zelf niet. En de ander ook niet. Je kunt last krijgen van zowel verlatings- als bindingsangst.
  4. Veilige hechting. Als je het nodig hebt, ga je naar je ouders voor zowel troost als aanmoediging. Die zijn daar responsief op. Vandaaruit voel je je vrij om op onderzoek te gaan in de wereld en het leven. De ander is ok, net als jij!

Herken je jezelf in een van deze stijlen? Ik denk dat 100% veilige hechting zelden het geval is. Helemaal met gevoelige kinderen. Je ouders kunnen er namelijk niet 24/7 voor je zijn. Ik ben benieuwd wat jij hiervan denkt. Laat het graag weten in een comment.

Maar eerst verder in dit verhaal.

Veilige hechting tussen partners

Als je als volwassene in een relatie stapt, hecht je je uiteraard aan je partner. Die wordt, als het goed is, na een poosje zo veilig dat je helemaal jezelf durft te zijn. Je hebt vertrouwen in de ander en je kunt je kwetsbaar opstellen en durft jezelf te geven aan de ander. Het maakt dat je een goed seksleven op kunt bouwen en je emoties kunt delen. Maar je voelt je ook vrij om je eigen dingen te doen.

Meer kenmerken:

  • Je bent een stabiele partner
  • Je kunt je liefde kunt uiten
  • Je kunt liefde geven en ontvangen
  • Er zijn geen torenhoge emotionele pieken of dalen tussen jullie
  • Je zorgt voor elkaar
  • Je voelt je ondanks de relatie als een zelfstandig mens
  • Je vertrouwt elkaar
  • Je geeft elkaar zowel vrijheid als aandacht.

Een mini-groep

Behalve de veilige hechting bouw je ook samen een identiteit op als verliefd stelletje. Je ontwikkelt samen nieuwe rituelen. Dat kan zo simpel zijn als sinaasappels persen bij het ontbijt tot het ontwikkelen van normen en waarden die je deelt.

En als je dan samen kinderen krijgt, word je een groep, een gezin, een clan – en geef je jullie kroost een veilige hechting. Plus jullie gemeenschappelijke rituelen, gewoontes en levensvisie.

Hebben jullie beide geen veilige hechting ervaren? Of niet 100 %? Dat kan een lastig thema zijn in een eerste gezin. Maar in een samengesteld gezin komt dit dilemma extra rauw op je dak.

Veilige hechting in het samengestelde gezin

Je hebt dus niet die basis samen met je partner als je in een stiefgezin stapt. Want er zijn al hechtingen tussen bio-ouder en bio-kind. Net als de gezamenlijke waarden en normen.

Ook als je als kind wél veilig gehecht was, kunnen hechtingsproblemen zich nu opeens toch voordoen. Dat is minder goed nieuws… Het is helaas zo. Hoe komt dat nu?

  • Je hebt niet genoeg tijd en plek gehad om de hechting te ontwikkelen met je partner
  • De kinderen voelen de hechting niet met de nieuwe partner
  • Dat weefsel bouwen kost tijd, meestal een aantal jaren
  • Er is continu de tussenkomst van de kinderen en de ex die zorgen voor scheuren in de hechting tussen jullie als partners
  • De hechting tussen bio-ouder en kind staat ook nog eens voorop. Dat is een biologisch gegeven. Daar komt geen stiefouder tussen.

Insiders en outsiders

De bio-ouder heeft een instinctieve drang (als je psychisch gezond bent) om die veilige hechting met zijn of haar kind te waarborgen.

En dit wordt versterkt omdat je als bio-ouder nogal wat te compenseren hebt. Want vaak voelen kinderen zich verscheurd. Tussen twee huizen. Twee ouders. Vooral als die ouders ook nog eens ruzie maken…

Waar staat de stiefouder dan in dit verhaal? Die voelt zich buitengesloten waardoor negatieve hechtingspatronen de kop opsteken en hij/zij zich terugtrekt of juist gaat duwen en trekken in de hoop op aandacht, liefde en verbinding en veilige hechting in het samengestelde gezin.

Wat kun je dan wél doen om genoeg veilige hechting in het samengestelde gezin op te bouwen?

Zo’n 30 procent van alle volwassenen hebben helaas te weinig veilige hechting mee gekregen. Maar het is geen ramp. Je kunt dit wél opbouwen als volwassen mens. Dit noem je ook wel ‘earned security’. Hier in een notendop een aantal stappen die je kunt zetten.

STAP 1. Op onderzoek gaan naar je eigen verleden

Jij bent verantwoordelijk voor je eigen emoties en gedrag. Dus – en zie dit als een spannende zoektocht- ga op onderzoek in je eigen verleden. Dit is de eerste stap.

Stel jezelf deze vragen:

  • Was er plek voor afhankelijkheid in je gezin van herkomst?
  • Of ging je het allemaal zelf maar oplossen?
  • Waren je ouders er genoeg voor je, emotioneel gezien?
  • Of waren jouw ouders te dicht bij en benauwend voor je? Waren ze wellicht zelf angstig?
  • Durfden ze je niet los te laten? Kreeg je geen eigen ruimte?
  • Zocht je – en zoek je naar veel bevestiging? Ben je angstig om zelfstandige beslissingen te nemen?

STAP 2. Hoe vergroot je je eigen veilige hechting

Als je eerst betere hechting creëert met jezelf, met je innerlijk kind, je emoties, je geschiedenis, je kwetsbaarheid én je kracht, dan voel jij je veiliger als mens.

Het gaat om doorvoelde inzichten. Als je begrijpt wat er is gebeurd qua hechting in je jeugd kun je beter van een afstandje kijken naar jezelf. En dingen net wat anders gaan doen.

Hoe doe je dit nu precies?

Eerst kun je leren om je emoties toe te laten, ook die negatieve, nare, angstige, eenzame gevoelens. Vanuit je innerlijk kind-deel of je kwetsbare deel. Het kan helpen om deze emoties hardop voor jezelf te benoemen. Graag met compassie voor jezelf:

‘Ik voel me vaak afgewezen, ik voel me vaak eenzaam omdat ik alles zelf moet oplossen. Dit komt ergens vandaan. Dat weet ik nu. En het is ok. Het is ok om te voelen. Het is een deel van me. Ik kan het aan’.

Stap 3. Andere stappen uitproberen

Als je je net een klein stukje sterker voelt, kun je eens – gewoon maar voor de lol – uit je gewone pad stappen en iets nieuws proberen. Bijvoorbeeld als je erg hangt aan bevestiging en dat teveel zoekt bij je partner, stiefkind of ex (en jij dus met andere woorden iets herkent van de angstige hechting of verlatingsangst) kun je nu die bevestiging aan jezelf geven.

  • Ik ben ok zoals ik ben
  • Ik doe mijn best en dat is goed genoeg
  • Ik ben goed genoeg
  • Ik houd van mezelf, precies zoals ik ben.

Als jij juist afstand houdt als de ander verbinding zoekt en jij je dus herkent in de vermijdende hechting of iets hebt van bindingsangst, kun je het ook net even anders gaan doen. Je kunt bijvoorbeeld ook ‘helpende gedachten’ denken:

  • De ander is ok
  • Ik voel me veilig
  • Ik laat me elke keer weer een stukje meer zien
  • Ik weet dat ik mijn partner kan vertrouwen, ook al voelt dat soms niet zo.

Stap 4. Anders verbinden met je partner

Als je beseft dat hechten tijd kost, kun je vanaf nu bewust tijd inplannen alleen met je partner. Dit is makkelijker als er co-ouderschap is. Maar ook als de kinderen fulltime bij jullie zijn, zul je voor two-time moeten zorgen. Leuke dingen doen. Diepere gesprekken voeren. Je dilemma’s en zorgen delen. Samen in stilte op de bank zitten. Zoek vormen die bij je passen.

En vooral dit: Bespreek wat er in je omgaat. Vanuit de ‘ik-vorm’. ‘Ik voel me… zus of zo… en ik denk dat het misschien wel komt door het hechtingssysteem uit mijn jeugd…’

Vergeet niet om vanuit een zachte nieuwsgierigheid ook je partner te vragen naar wat er in hem/haar omgaat. ‘Hoe is het voor jou?’

Hoe mooi is het als je als partners in de liefde elkaar kunt helpen helen. Want dat helpt echt. Als je minder afhankelijk van de ander wordt, kun je op een authentieke manier verbinding maken met je partner.

Stap 5. Veilige hechting in het samengestelde gezin

Als je voldoende werkt aan de band met jezelf en die met je partner, is het tijd voor meer veilige hechting in het samengestelde gezin.

Dit gaat niet vanzelf. Het kost tijd. En er zijn helaas nog andere dilemma’s die ook een rol spelen zoals loyaliteit bijvoorbeeld…

Maar voor nu. Hoe krijg je het voor elkaar om meer veilige hechting in je samengestelde gezin te scheppen?

Een aantal korte tips waar je mee kunt beginnen zijn:

Tips voor veilige hechting in het samengestelde gezin

  • Met meer mildheid naar het gedrag van de ander kijken
  • Het gedrag te koppelen aan de hechtingsstijlen waar je nu meer van weet
  • Als bio-ouder 1-op-1 tijd met je kind door te brengen. Op vakantie gaan zonder stiefouder
  • Als stiefouder toch de volwassene en sterkste zijn en contact maken met het stiefkind
  • Als stiefouder ook dingen alleen doen met je stiefkind
  • Als het beter gaat, ook weer dingen met z’n allen ondernemen.

Samenvatting

De manier waarop we gehecht zijn met onze ouders is van groot belang voor hoe je later in het leven verbinding maakt met je partner en stiefgezin. Je kunt last hebben van ‘vermijdende hechting’. Dat wil zeggen dat je afstand neemt en minder vertrouwen hebt in de ander. Of je hebt last van ‘angstige hechting’. Dat betekent dat je emotioneel te afhankelijk bent en bang bent voor afwijzing en bevestiging zoekt.

Je kun leren meer vertrouwen te krijgen in jezelf en de ander. Je kunt bouwen aan de veilige hechting met je partner en eigen bio-kinderen en daarna ook met de stiefkinderen in het gezin.

Hulp nodig?

Best een ingewikkeld verhaal toch? Het is daarom ook verstandig om hulp te zoeken als je er niet alleen uitkomt. Een aantal sessies kan echt al helpen.

Je bent bij mij welkom voor hechtingsproblemen in het stiefgezin. Ik bied je graag een gratis kennismaking aan van 30 minuten. Maar ik ben geen psycholoog of therapeut. Dus als je ernstigere problemen hebt, zoek dan bijvoorbeeld een andere schematherapeut of EFT-psycholoog.

Meer lezen? Blader eens door de blogs van https://www.psyned.nl/. Daar heb ik ook inspiratie opgedaan. Het is een mooie site!

MEER BLOGS LEZEN?

…………………………………………………….

Annette van der Maarel (geboren in 1965) heeft sinds 2010 een eigen praktijk. De laatste jaren, sinds Covid eigenlijk, coacht ze vooral online. De ervaring wijst dat dit voor de meeste mensen uitstekend werkt.

Ze is opgeleid tot stress-counsellor (geen therapeut of psycholoog dus). De grenzen tussen het een en ander zijn best vaag. Door alle ervaring kan ze ook ‘moeilijke’ dilemma’s in het stiefgezin goed behandelen. Soms verwijst ze echter door. Wil je een gratis sessie uitproberen? Dan kan! Stuur een mail naar coaching@annettevandermaarel.com.

Wil je dit delen? Dank!
Share

Zes fases voor stellen in het stiefgezin

Volgens de Britse relatietherapeut Andrew Marshall zijn er zes fases in een liefdesrelatie die je als koppel doorloopt. Van vlinders in je buik tot de laatste mooie, innige fase als je samen oud wordt.

Interessant! Maar wat betekenen die zes fases voor stellen in het stiefgezin? Lees dit blog en bouw aan een bloeiende liefdesrelatie te midden van het ingewikkelde samengestelde gedoe.

 

Zes fases voor stellen in het stiefgezin

Hoe houd je nu je liefdesrelatie fris en fijn te midden van ruziënde stiefjes, een heks van een ex of algemeen gedoe in je samengestelde gezin? Zoals we allemaal weten, legt het stiefgezin extra druk op je partnerrelatie.

Hoe meer je weet over relaties hoe groter is de kans van slagen met de grote liefde, want je weet ook dat 60 % van de stiefgezinnen uit elkaar gaat, toch?

Dus. Investeren in je relatie zodat die superleuk blijft, is uiteraard de basis van het hele grote stiefgebeuren en de algemene kans van slagen.

De Britse relatietherapeut en bestseller auteur Andrew Marshall beschrijft zes fases in een liefdesrelatie.  Ik koppel mijn eigen inzichten over het stiefgezin aan die zes fases onder de kopjes ‘Knelpunten stiefgezin’. En ook de tips heb ik aangepast zodat ze je hopelijk een stapje op weg naar een levenslange en gelukkige relatie met jouw partner!

Fase 1: Tot over je oren verliefd (duurt circa 18 maanden)

  • Je verlangt voortdurend naar elkaar en wil zoveel mogelijk samen zijn
  • Je ziet het leven door een roze bril en jullie relatie is mooi als een droom
  • Je hebt  grote behoefte aan fysiek contact, inclusief spannende en leuke seks
  • Je wil meegaan in de wereld van de ander en de interesses en hobby’s van je grote liefde delen
  • Je past je aan en neemt dus alles voor lief. Ook dat hij/zij al kinderen en een ex heeft. Jullie liefde heelt alles en iedereen:- ).

Knelpunten algemeen

Vaak zijn er weinig ruzies. Dit uit een onbewuste angst om de liefde van je leven kwijt te raken.

Knelpunten stiefstellen

Daarom bijten stiefouders hun tanden op elkaar, cijferen zichzelf weg en praten met moeite over dat ze zich buitengesloten voelen of andere lastige emoties. Bio-ouders ‘pleasen’ om de boel bij elkaar te houden.

Tip!  Balans vinden

Een balans vinden tussen overgave en  je eigen leven leiden. Ook al ben je nog zo verliefd. Dit is de suggestie voor stellen in het algemeen. Voor stiefstellen is het super belangrijk om NU al te gaan communiceren over de knelpunten en emoties.

Verdiep je in de kenmerken van het stiefgezin. En geef vooral je eigen leven niet op.

Fase 2: Nestvorming (duurt 2 tot 3 jaar)

  • Dit is de volgende fase in de zes fases voor stellen in het stiefgezin
  • Je gaat samenwonen en bouwen aan een eigen nestje
  • Het seksuele leven is minder heftig dan in de eerste fase
  • De irritaties en spanningen die eerder onderdrukt werden, komen nu naar voren omdat je onder een dak leeft
  • Hierdoor wil je meer zekerheid hebben over de toekomst
  •  ‘Wat is er mis met ons’, is een vaak gehoorde kreet.

Knelpunten algemeen

Wat eerst vreemd maar ook aantrekkelijk was aan je partner, groeit nu uit tot een bron van irritatie. Ook vrienden en familieleden kunnen spanningen veroorzaken.

In fase twee in de zes fases voor stellen in het stiefgezin, komen er discussies omtrent de rolverdeling.

Knelpunten stiefstellen

Je raadt het al. Daarnaast leiden het gedrag van stiefkinderen en exen tot (extreem veel) spanning. Wat is de rol van een stiefouder? Wie draagt zorg voor de opvoeding en het huishouden? Hoe ga je met elkaar om?

Tip! Leer constructief ruzie maken

Ga nu constructief in gesprek te gaan met je lief, over de kleinste dingen die je dwars zitten over het stiefgezin.  Maar dan wel vanuit jezelf. Zonder te oordelen en te klagen of kritiek te leveren.

Door kleine kwesties uit te praten, leer je communiceren. Zo kun je later ook grotere problemen oplossen zónder dat het uit de hand hoeft te lopen.

Fase 3: Zelfbevestiging (duurt 3 tot 4 jaar)

  • Nu keer je meer tot jezelf, wie jij bent, wat jij wilt, los van je partner
  • De relatie groeit als de partners in de liefdesrelatie zelfstandig ook groeien
  • Toen je verliefd was, gaf je alles op voor je partner. Nu trek je meer je eigen plan
  • Ook hier moet balans komen tussen de relatie en het individu.

Knelpunt algemeen

De zoektocht naar meer persoonlijke vrijheid kan leiden tot conflicten. Vooral als een van de partners juist naar meer samenzijn verlangt. Degene met het minst zelfvertrouwen zal zich proberen te verstoppen in de relatie. En de ander tegenhouden om zich te ontwikkelen. Waarom? Puur uit angst dat de relatie eronder zal lijden.

Knelpunten stiefstellen

 Als je je onzeker voelt als stiefouder over je positie, kun je gaan duwen en trekken aan de biologische ouder. Kritiek geven en eisen stellen, horen hierbij. Of jezelf steeds meer terug trekken. De bio-ouder wordt steeds meer een pleaser richting zijn kinderen en ex.

Tip!  Leer compromissen sluiten

Koppels die de kleinere dingen uitgepraat hebben, zullen het minder moeilijk hebben. Toch kunnen de discussies lang blijven doorwerken. Maar opgeven mag hier geen optie zijn.

Balans vinden tussen grenzen stellen en compromissen vinden. Dat is de kern. Ook over de problemen over het stiefgezin.

Fase 4: Samenwerking (duurt 5 tot 14 jaar – de moeilijkste fase)

  • De relatie biedt nu zekerheid en veiligheid
  • Vanuit die basis kun je eigen ontwikkelingen doormaken. Dit vraagt steun van de partner. Maar nieuwe impulsen van buitenaf geven ook de relatie nieuwe impulsen.
  • Gezamenlijke project zijn belangrijk, zoals reizen of een zaak beginnen.

Knelpunten algemeen

 Dit is de moeilijkste fase. Alles lijkt vanzelfsprekend en je uit te weinig waardering. Of je groeit uit elkaar. De lijn tussen aparte activiteiten die de relatie versterken of verzwakken is helaas flinterdun.

Knelpunten stiefstellen

Alsof die algemene knelpunten niet genoeg zijn, komt dit er nog bovenop; De kinderen, stiefjes en exen en hun gezinnen zijn ook continue in verandering. Het worden pre-pubers, pubers en jongvolwassenen met alle problemen die daar bij horen.

Tip! Vrijgevigheid en loslaten

Gun je partner tijd en ruimte voor zichzelf. Hoe minder bezitterig je bent, hoe beter. Maar houd je eigen grenzen goed in de gaten. Goede communicatieskills blijven belangrijk.

En een balans vinden in tijd en aandacht voor jullie als stel, je eigen kids, de stiefkids en het geheel. Daarnaast heb je ook de relatie met de ex te onderhouden.

Fase 5: Aanpassing (duurt 15 tot 25 jaar)

• Je went steeds meer aan elkaar, en neemt veranderingen op de koop toe, in plaats van telkens de relatie in vraag te stellen. De partners zien in dat je elkaar niet kunt veranderen.
• Als je het zolang hebt volgehouden, voelen de meeste koppels in dit stadium zich happy. Vriendschap, je gezamenlijke verleden en het gezelschap is belangrijk.
• Op seksueel vlak is dit vaak een mooie periode, doordat er meer zelfvertrouwen is en veiligheid tussen de partners.
• Aan de andere kant komen ook problemen naar voren en kun je gaan twijfelen over de toekomst. Je denkt dat de ander niet meer verandert. Door elkaar te aanvaarden met de goede én slechte kanten, duikt het gevoel op dat verandering niet meer mogelijk is. Het zelfverzekerde gevoel kan omslaan in depressie en de partners willen zich weer speciaal voelen.

Knelpunten algemeen

Koppels veronderstellen allerlei dingen over elkaar, zonder te toetsen of dat nog klopt. Je denkt dat je elkaar door en door kent en bent niet meer zo geïnteresseerd in bv het innerlijk leven van de ander.

Het leven samen kan een sleur worden en de gedachte om het bijltje er dan maar bij neer te gooien kan zomaar toeslaan.

Knelpunten stiefstellen

 De stiefjes en kinderen groeien op van puber naar jongvolwassenen. En gaan het huis uit. Dit brengt vaak extra problemen met zich mee.

De tijd voor elkaar als stel schiet er vaak bij in. Het is lastig om elkaar echt te blijven zien en horen met aandacht en begrip.

Tip: Naar elkaar luisteren

 Blijven praten, en vooral ook luisteren naar elkaar. Elkaar blijven ontdekken en het leuk hebben samen. Geniet van wat goed gaat, hervind je rol in het samengestelde gezin.

Misschien wil je het opvoeden steeds meer aan je partner overlaten? Of voel je je nu toch zo betrokken dat je die rol meer gaat innemen?

Fase 6: Hernieuwing (duurt 25 tot 50 jaar)

• Deze fase is vaak het intiemst en het meest romantisch
• Je hebt een gezamenlijk verleden en je voelt voldoening dat je het zo goed voor elkaar hebt.
• Samen herinneringen ophalen is een belangrijk deel van deze fase
• De meeste stellen voelen zich veilig en vertrouwd met elkaar, dit geeft ontspanning en plezier
• In deze fase is “ik hou wel van je maar….” het minst waarschijnlijk.

Knelpunten algemeen

Als je elkaar zo lang kent, kan het moeilijk zijn om onderwerpen aan te kaarten als nieuwe, persoonlijke verlangens en behoeften.

Ook het doorbreken van oude patronen in de relatie wordt lastiger. Bovendien kunnen gezondheidsproblemen een zware wissel op de relatie leggen.

Knelpunten stiefstellen

Er kunnen knelpunten ontstaan over de rol van opa en oma in het stiefgezin als de exen nog steeds de ‘nieuwe’ partner niet geaccepteerd hebben.

Dit geldt ook voor volwassen stiefkinderen die geen band hebben met de stiefouder. Dit kan tot problemen leiden in de partnerrelatie.

Tip! Geduld en begrip opbrengen voor elkaar

En bewust genieten van wat goed gaat. Dankbaar zijn voor wat je samen hebt opgebouwd. De andere tips gelden uiteraard nog steeds. Een goede balans tussen samen zijn en je eigen leven leiden.

Praten, praten en praten als het niet lekker loopt en ook over wie je nu bent en wat er nu in je omgaat. Hernieuwde seksualiteit is nu ook nog steeds mogelijk.

Conclusie over zes fases voor stellen in het stiefgezin

De relatie tussen jou en je partner is als een kunstwerk dat je samen creëert en blijft creëren. Het is een van de mooiste en belangrijkste elementen in het leven, als je het mij vraagt.

Het kan heus zo zijn – weet ik uit eigen ervaring – dat het niet lukt om samen oud te worden. Dat je ondanks een heleboel efforts toch uit elkaar groeit.

Maar hoe meer kennis je hebt, hoe groter wordt de kans van slagen. De inzichten van relatietherapeut Andrew Marshall helpen om je relatie voor altijd te laten voortduren. Dat is wat we allemaal eigenlijk willen, toch.

Meer blogs lezen? Dat kan!

Ruzie over stiefkind

Of dit blog is misschien ook interessant voor je?

Maak nu al vakantieplannen voor de zomer met  je samengestelde gezin

 

 

corona en je stiefgezinAnnette van der Maarel is coach en counsellor voor stiefmoeders en stiefvaders in het samengestelde gezin. Voor meer geluk, rust en plezier thuis.

 

Mail naar coaching@annettevandermaarel.com als je in aanmerking wilt komen voor een gratis en vrijblijvende strategiesessie van 30 minuten. Je hoort snel of je uitgekozen bent!

Wil je dit delen? Dank!
Share

Ruzie over stiefkind

Ruzie over stiefkindRuzie over stiefkind – dat komt helaas veel voor.  Terwijl je echt een fijne partner hebt. Je vult elkaar aan. Je kunt samen lachen.  En toch wrijft het. Elke keer als je stiefkind er weer is. Ruzie over stiefkind – het kán ook anders! In dit blog zeven tips die helpen.

Ruzie over stiefkind

Je relatie met je partner is goed. De basis is stevig. En toch ga je twijfelen elke keer als je stiefkind er is. Want dan krijg je de kriebels. Het wringt en wrijft.

De ergernissen gaan vaak over de kleinste dingen, maar helaas lopen die uiteindelijk hoog op.  Vaak barst de bom op een gegeven moment.

En je zegt de vreselijkste dingen tegen je partner over je stiefkind.  Of je krijgt heftige ruzie waar je dagen lang nauwelijks van kunt slapen. Herkenbaar?

Waar ligt dat nou aan

Als jij je in dit verhaal herkent, doe je het in feite heel goed. Want je ergert je aan je stiefkind, maar je reageert het niet op haar af.  Verstandelijk begrijp je namelijk allemaal wel dat…

  • Je stiefje er ook niks aan kan doen
  • Je stiefkind het moeilijk heeft met 2 huizen en 2 gezinnen
  • De ex niet wil samenwerken en dat het invloed heeft op de kids
  • Je stiefzoon aan het puberen is, en dat ís nu eenmaal moeilijk
  • De ouders van de ex zich afgewezen voelen en daarom stoken
  • Je stiefdochter een moeizame relatie met haar moeder heeft
  • De familie van de overleden partner van je man jou niet zien zitten
  • Je stiefkinderen zorgen voor spanning, maar dat jij daar anders mee om zou kunnen gaan
  • Je stiefkinderen nog klein zijn en jij volwassen bent
  • Of allerlei andere oorzaken….

Je wéét het wel

Toch gebeurt het, elke keer weer als ze binnen komen met hun weekendtassen.  Je loopt op eieren, je voelt je prikkelbaar of bent doodop –  vooral voel je je niet ontspannen. Niet gelukkig.

Terwijl je dat absoluut wel bent met je lief.  Dit is de man van je leven (of vrouw, dat kan ook natuurlijk), je kunt zo heerlijk samen lachen en zo goed met elkaar praten.

Maar ja. Praten over zijn kinderen en hoe jij je ergert aan al die kleine dingen, dat gaat niet.  Hij is veranderd en geeft je niet meer gelijk. Hij verdedigt zijn kids steeds heftiger.

Ruzie over je stiefkind

Jij probeert het al zo lang goed te doen. En kunt het niet langer verdragen dat ze te lang in hun bed liggen,  klagen over taakjes in huis of over het eten dat je met liefde voor ze hebt gekookt.

Je kunt het niet meer hebben: Die hemelende puber-ogen. Het gekrijs van peuters omdat ze geen snoepje meer mogen. De aandacht die ze opeisen van hun vader. De tranen, de herrie, de chaos en de rommel.

Wat kun je hier nu in vredesnaam aan doen?

Je bent niet alleen hierin, lieve bonusmama. En geloof me,  je kunt je situatie en je gezin veranderen.  Je kunt er iets aan doen waardoor het beter wordt. Waardoor je meer rust ervaart, meer vreugde, voldoening en vrolijkheid.

Deze tips zijn het begin. Ze vormen de basis.  Probeer het maar uit.

Tip 1: Relax baby!

Realiseer je dat je uitgeput kunt raken. Dat de kinderen energie wegvreten.  Dat je prikkelbaar wordt omdat het te druk in je hoofd wordt. Dat reageer je dan af op je partner.

Cool down en relax! Een feelfood filmpje kijken kan wonderen doen. Net als slapen, rusten, wandelen, mediteren, koekjes bakken, breien of kleurplaten kleuren.  Of even een potje huilen – dat kan ook opluchten…

Houd je energie-niveau in de gaten. Als je kopje vol is – ga dan niet door.  En reageer je dan niet op de kids af. En ook niet…. op je partner.

Tip 2 – Actief luisteren

Het is nodig om met je lief te praten. Pak het eens anders dan je gewend ben:

Ga niet zelf praten. Maar luister. Stel je lief vragen over hoe het voor hem is, wat hij denkt en voelt en ervaart.Actief luisteren betekent dat je hem laat weten dat je hem gehoord hebt.

‘Dus als ik het goed begrijp, vind jij het lastig om in het midden te staan. Tussen mij en je zoon in. Klopt dat?’ 

Als de sfeer vriendelijk en open is – dan ga jij ook vertellen hoe jij het ervaart. Ik zeg het nog een keer: Hoe JIJ het ervaart. Dus niet wat de stiefjes allemaal verkeerd doen.

Tip 3- Je wensen aangeven

Je hoeft niet alles via je partner te communiceren met je stiefkinderen. Je kunt dingen direct tegen de kids zeggen.  Doe het vriendelijk. En geef meteen wat alternatieven voor oplossingen. Zoals:

‘Ik ben vandaag moe en kan niet tegen muziek in de huiskamer. Jullie kunnen of je oortjes in doen. Of je gaat even op je kamer luisteren ‘.

Als je dit leert – hoef je niet te klagen bij je partner.  En krijg je geen ruzie…

Tip 3 – Onderliggende emoties begrijpen

Leer begrijpen waar de ruzies over gaan. Wat ik denk? Dat het je ráákt als je irritaties voelt.

Stiefouders voelen zich als outsiders. Ze hebben weinig controle of voelen zich jaloers. Bio-ouders willen iedereen tevreden houden: kinderen, ex en partner.

Analyseren helpt.  Dan kun je het concreter en simpeler maken. En denken: ‘Ok, ik ben boos, maar eigenlijk voel ik jaloezie’.

Niet makkelijk. Misschien de grootste uitdaging.  Maar zo worden we volwassen, evenwichtig en steeds een beetje wijzer. En wordt de relatie met onze partner ook meer volwassen ;-).

Tip 4 – Kwetsbaarheid tonen

Als je namelijk je broosheid  kunt laten zien aan je partner, zal hij je niet terechtwijzen of afwijzen. Dan is het makkelijker voor hem om met compassie te reageren.

Want als je boos en kritisch op hem bent, zal hij zich verdedigen. En zijn kind ook…

Durf kwetsbaar te zijn! Dat is moedig. Je zult versteld staan over hoe anders je partner reageert.

Tip 5 – Om hulp vragen

Als je kalm naar je eigen emoties kijkt, dan kun je er ook uit filteren wat je in de praktijk wilt veranderen. Maak er eens een vraag van aan je partner:

‘Kunnen we het hebben over het huishouden? Het voelt niet eerlijk dat de kinderen op de bank hangen en ik aldoor de vaatwasser inruim. Wat zijn jouw ideeën hierover?’

Geef je partner de ruimte om met oplossingen te komen. Nog beter: Betrek de pubers erbij en organiseer een familie-overleg.

Tip 6 – Quality-time

Neem tijd ook voor je relatie met je man als de kids er zijn. Misschien voel je je jaloers omdat hij aandacht heeft voor hun – en niet voor jou. Plan mini-dates in . Zo kun je de irritaties en ruzies voor zijn.

In plaats van je te ergeren aan dat de pubers uitslapen, maak je er gebruik van!

Ga gezellig ontbijten als de stiefpubers uitslapen.  Een spelletje spelen of wijntje drinken bij de houtkachel is ook een fijne date als de grote kids op hun kamer gamen of de kleintjes naar bed zijn.

Geniet vooral bewust van de tijd samen!

Tip 7 – It takes two to tango

Laat je lief dit artikel lezen – en vraag hem of hij oplossingen heeft. Samen sta je sterk. Samen ben je eigenlijk een heel goed team!

Het is namelijk niet jouw schuld dat je ruzie krijgt over je stiefgezin. Het is ook niet de schuld van je partner, of die van je stiefkind. Of van de ex.

Het probleem zit hem in de ingewikkelde lijntjes, relaties en complexe dynamiek van het bonus-gezin.

Meer kennis hierover kan een deel van de lading wegnemen. En je aldoor terugbrengen naar waar het om draait. Jullie liefde. Jullie toekomst samen.

Meer lezen?

manipulerend stiefkind

Communiceren met je stiefkind – zo doe je dat!

Heb je hulp nodig?

Annette van der Maarel

Ik begrijp hoe moeilijk het is – en nu helemaal tijdens de corona pandemie en we ook nog zo op elkaars lip zitten. Daarom bied ik een gratis en vrijblijvende strategiesessie aan van 30 minuten.

Mail naar coaching@annettevandermaarel.com en je hoort snel of je uitgekozen bent voor deze sessie.

Annette van der Maarel is coach en counsellor, ze begeleidt al jaren stiefmoeders op weg naar meer rust, geluk en plezier in hun samengestelde gezinnen.

Wil je dit delen? Dank!
Share

Cadeau voor stiefmoeder op Moederdag

me timeHet is weer Moederdag. Een moeilijke dag voor stiefmoeders – want wij worden niet gevierd, wij zijn immers geen moeders…

Je kunt in ieder geval niet verwachten dat je gevierd wordt. Je kunt het ook niet ´eisen´ of zelfs maar aan je partner vragen of hij dit regelt.

Moederdag

Als je stiefkinderen wel aan je denken, uit eigen beweging, dan is dit een prachtig cadeau! Dan is dit heel bijzonder.

Anders kun je niets anders doen dat accepteren dat het zo is. Geen cadeau dus voor stiefmoeder op Moederdag. Want uiteindelijk is het een feit: Je bent geen Moeder. Je bent een Stiefmoeder.

Als je geluk hebt, kun je een Liefmoeder worden.
Kun je een zeer belangrijke rol spelen in het leven van een kind dat niet uit jouw buik geboren is.

Cadeau voor stiefmoeder op Moederdag

Dus misschien krijg jij vandaag geen bevestiging waar je zo naar verlangt. Maar vandaag is wel een mooie dag om dit voor jezelf te doen.

Waar ben jij goed in als stiefmoeder?

Wat is jouw toegevoerde waarde?

Dat is echt heel veel. Juist omdat je geen bloedband hebt met je stiefkind, krijg je kansen die biologische moeders niet hebben. Omdat je wat afstand hebt, is er ruimte voor andere toegevoegde waarden en rollen. Bijvoorbeeld die van:

  • Vertrouwelinge. Veel pubers hebben moeite met de relatie met hun biologische moeder. Ze trekken en duwen aan hun ouder, zoeken grenzen op, gedragen zich negatief, brutaal, of luisteren totaal niet. Jij als stiefouder kan hierdoor een veilige haven worden voor je stiefkind. Waar het even, uit de luwte van alle strubbel en strijd, een andere kant van zichzelf kan laten zien (dat wil niet zeggen dat het altijd zo is – want het kan ook heel goed dat jij als stiefmoeder ook het doelwit wordt van hun pubergedrag).
  • Vriendschappelijke rol. Volgens Amerikaans onderzoek is dit ook de wens van het gemiddelde stiefkind: De stiefouders als een vriend. Iemand die zich niet bemoeit met de opvoeding, maar een extra volwassene die zich om hen bekommert, hun behoeften ziet en om hen geeft. Als een tante, een familielid of lievelingsjuf. Jij kunt ze weer op een andere manier steunen, helpen, naar ze luisteren, troosten, accepteren zoals ze zijn. Dat is ontzettend belangrijk en heel erg fijn voor een kind!
  • Weg-wijzer. Jij als stiefmoeder kan nieuwe werelden introduceren. Die van cultuur. Natuur. Sport. Schilderen, tuinieren, romans, zwemmen, stedentrips, op blote voeten dansen in het gras – of wat het ook is dat jij al van nature graag doet. Jouw interesses verrijken het leven van je stiefkind. Jij kunt ze laten zien hoe mooi, boeiend, interessant en fantastisch het leven en de wereld kan zijn.
  • Waarden-wijzer. Jij als stiefmoeder verbreedt de horizon van je stiefkind. Door simpelweg te zijn wie jij bent. Jouw waarden in het leven zijn namelijk weer anders dan die van hun bio-ouders. Denk maar eens na over wat jij echt belangrijk vindt: Zelfstandigheid of empathie, rechtvaardigheid of eerlijkheid. Kinderen doen niet wat je zegt – ze doen wat je doet. Dus door alleen maar jouw waarden voor te leven, geef je ze nieuwe voorbeelden. En verruim je hun wereld en hun toekomst.
  •  Juf/docent/coach.  Ik ken veel stiefmoeders die heel veel plezier halen uit het leren van vaardigheden aan hun stiefkinderen. Die de kleintjes leren veters strikken of een zandkasteel bouwen. Die hun pubers helpen met moeilijke wiskundersommen of hoe je nu het beste een gezicht kunt tekenen. Die Franse woordjes overhoren of leren hoe je een appeltaart moet bakken. Die hun stiefkinderen toejuichen aan het voetbalveld. Deze rol geeft heel veel voldoening. Voor zowel stiefmoeder als -kind.

Het moet je natuurlijk wel gegund worden

Deze rollen worden je natuurlijk niet zomaar in de schoot geworden.

Er gaat een heleboel aan vooraf.

Je stiefkind moet wel vertrouwen in je hebben. Je moet wel een band hebben met elkaar.

Dit eist veel van jou.

Het kost tijd, soms wel jaren, het kost aandacht, doorzettingsvermogen, moed om over je eigen gevoeligheden heen te stappen, je hebt het geduld van een engel nodig, humor, tolerantie. Je moet al je goede eigenschappen in deze strijd gooien.

Daarnaast zijn er andere factoren waar jij weinig over te zeggen hebt:

Het stiefkind moet wel ouders hebben die het ok vinden dat jij een rol in hun leven speelt…  Ook in dit geval kun je nog best heel veel doen – maar als er sprake is van een vechtscheiding en jij je partner er niet van kunt overtuigen dat die strijd gestaakt moet worden – lukt het soms niet. Hoe zeer jij het ook zou wensen en hoe zeer jij ook je best doet.

Virtuele bloemen voor jou

Heb je het heel moeilijk vandaag?

Vraag dan eens aan je partner wat hij/zij vindt van jou als stiefmoeder.

Je kunt dus geen waardering verwachten van je stiefkinderen. Of van de ex. Of zijn familie. Of je buren.

Maar wel van je partner!
En misschien is hij het niet gewend om complimenten uit te delen.

Dan vraag je er dus gewoon naar.

Laat je weten wat hij heeft gezegd? Of wat jij zélf vindt van hoe jij het doet als stiefmoeder? Top!

P. S. Coaching nodig?

Heb je extra hulp nodig omdat het niet maar niet lukt in je rol als stiefmoeder? Geef je op voor een gratis en vrijblijvende strategiesessie via de mail. coaching@annettevandermaarel.com. Je hoort binnen korte tijd of je wordt uitgekozen!

 

Meer lezen?

 

Mindful stiefmama in vijf stappen


van druk naar gelukAnnette van der Maarel is opgeleid tot stress-counsellor.  Ze begeleidt stiefmoeders met hart en ziel en zaligheid. Dit doet ze graag buiten in de natuur!

Wil je dit delen? Dank!
Share

Maak nu al vakantieplannen voor de zomer met  je samengestelde gezin

Het is midden in de winter– Waarom dan een blog over vakantieplannen voor de zomer?

Omdat het tijd is. Maak nu al vakantieplannen voor de zomer met je samengestelde gezin!
Dat kan een boel ellende schelen.

Beter te vroeg dan te laat!

Omdat er zoveel verschillende partijen meedoen kun je maar beter nu al beginnen. Neem je voor om het zo goed mogelijk in banen te leiden dit jaar.

Dus maak nu al vakantieplannen voor de zomer met je samengestelde gezin. Eerst denk je na wat je zelf wilt, dan overleg je met je partner. En daarna met de exen. En dan pas met de kids.

Een dicht getimmerd ouderschapsplan

´Maar´ zeg je. ´Die vakanties zijn al vastgelegd in het ouderschapsplan!´ Ja. Als het goed is wel. Dat kan enorm helpen. Maar vaak ook helemaal niet. Ik persoonlijk vraag me dan ook af of het ouderschapsplan nu helpt of stelpt. Want een samengesteld gezin staat niet stil. Sterker nog, de enige constante factor is verandering.

  • Kinderen worden groter en krijgen andere behoeften. Misschien vinden ze het super tof om meer tijd met papa op te trekken. Of hebben ze tijdelijk een regressieve periode en willen ze liever aan biomoeders rokken hangen
  • Je stiefpuber wil helemaal niet mee op vakantie, maar met vrienden kamperen in Zeeland
  • De stiefjes zijn eigenlijk nog te klein en hangen aan mama. Ze krijgen enorme heimwee als ze langer dan een week weg zijn.
  • Mensen veranderen nu eenmaal van baan, worden zzp-er of gaan juist weer in vaste dienst en kunnen opeens die tweede week van juli niet meer weg
  • De ex wil op vakantie met haar nieuwe liefde. Het is uit tussen jouw ex en zijn vriendin. Jij trekt het even niet om twee weken met je gezin op te trekken.
  • Je verhuist naar een andere schoolregio
  • Oud zeer speelt plotseling op door een ruzie en maakt dat jullie tijdelijk niet praten
  • De strijd is misschien wel nooit opgehouden tussen jouw lief en zijn ex over tijden, dagen en vakanties.

Maak je nu al vakantieplannen voor de zomer met  je samengestelde gezin?

Waarschijnlijk zit je er niet op te wachten om nu al plannen te maken. En al helemaal niet als het al niet zo´n feest was vorige zomer.

Maar je moet immers aan jouw werkgever laten weten wanneer jij vrij wilt nemen. Anders zijn die assertieve collega´s je ook nog eens voor. Je wilt ook goed beslagen ten ijs komen als de exen met hun wensen komen. Zodat jij je niet overvallen hoeft te voelen als zij hun plannen op tafel gooien.

Voornemens

Jij mag ook je wensen hebben! Maar de kans is groot dat je moet gaan polderen. Je bent immers niet de enige… Heel vaak gaat het mis met dit soort overleggen omdat er te veel emoties bij komen kijken. Het wordt een machtsstrijd. Touwtrekken om kinderen. Of om wie er voor gaat.

Als je zzp-er bent, is het makkelijk om flexibel te zijn. Gun je ex die wél in loondienst werkt dan ook een fijne vakantie en ga niet doorduwen als de plannen veranderen.

Ik wil je op hart drukken om een manier te vinden die bij jullie past. Waar jullie je allemaal happy bij kunnen voelen.

Neem je voor om het dit jaar hoe dan ook in goede banen te leiden. Om dit zo goed mogelijk te regelen, zodat iedereen er mee kan leven! Jij dus ook :- )

In gesprek

Eerst met jezelf dus. Wat wil jij? Wat zijn jouw wensen? Maak er een lijstje van.

Als je weet wat goed zou zijn voor jou dit jaar, ga dan in gesprek met je lief . Voer dit gesprek als je allebei fris en fit bent (als je hier eerder mot over hebt gekregen, wil zeggen). Ga in overleg, maar weet wel dat dit pas stap één is. Want je hebt natuurlijk ook nog te dealen met de wensen van de anderen.

Overleg dan ook je strategie voor het gesprek met de exen en wie dat gesprek gaat voeren. Daar zijn geen kleine lettertjes over. Maar vaak is het beter dat de bio-ouders samen rond de keukentafel gaan zitten zonder stiefouders erbij.

Maak nu al vakantieplannen voor de zomer met  je samengestelde gezin

Dus raap je moed bijeen, haal de agenda’s tevoorschijn en ga vast plannen maken. Dit zijn twaalf tips en tops die je als rode draad kunt gebruiken voor het maken van vakantieplannen voor de zomer:

  1. Zie dit gesprek als een werkoverleg. Jullie zijn collega’s! Probeer samenwerken. En als dat niet lukt? Ga dan onderhandelen. Dat betekent er zo zakelijk mogelijk in gaan. Parkeer de emoties. Denk aan: Geven en nemen. Jij krijgt dit. Dan krijg ik dat. Dit jaar maak ik concessies, dan verwacht ik dat de kerstvakantie volgend jaar voor ons is, zodat we op wintersport kunnen.
  2. Je hart bij de kids. Begin de gesprekken met open houding en open hart.  Je gunt het ook alle kinderen om een zorgeloze vakantie te hebben, toch? Ik weet dat dit veel gevraagd is van je als jij je altijd al aanpast. Maar het is echt ook in je eigen belang. Je kunt namelijk niet genieten van je vakantie als de kinderen niet lekker in hun vel zitten. Blije stiefjes – blije stiefmama
  3. Sta positief in deze gesprekken. Stel open vragen. Het is niet zeker dat de exen niet mee willen werken om je te pesten. Misschien hebben ze een goede reden voor hun verzoek om de schema’s om te gooien. Ga in ieder geval in het begin uit van goede intenties – anders verzuurt de sfeer meteen.
  4. Verantwoordelijkheid. Boor die volwassen laag in jou aan. Je draagt verantwoordelijkheid voor alle kinderen en hun welzijn. Als je moet kiezen tussen ruzie en een stap terug zetten, dan weet je het wel. Toch?
  5. Jouw waarden. Denk daar over na. Hoe wil jij zijn? Hoe ben jij?  Je bent altijd de sterkste als jij boven oorlog kan staan. Jij hebt de kracht om met liefde en compassie in je gezin te staan
  6. Denk out of the box. Het kan een perfecte oplossing zijn om het ene jaar met papa en het andere jaar met mama op vakantie te gaan. Het is namelijk doodvermoeiend voor een kind om eerst naar Italië heen en weer te rijden en twee dagen later de auto weer in te moeten voor een retourtje Spanje. Ga in dezelfde streek op vakantie. Wie weet kies je allemaal dezelfde camping uit en kunnen de kids van mama naar papa rennen en weer terug?
  7. Houd rekening met de leeftijd en fase. Kleine kinderen missen de ouder die hen de meeste tijd verzorgt. Een week kan al veel zijn. Maar ook pubers zitten weer in een andere fase. Zij willen misschien veel liever een zomerbaantje thuis en chillen met collega-pubers.
  8. Kleur buiten de lijntjes. Waren de afgelopen zomervakanties geen succes? Ga het allemaal anders doen. Plan een korte vakantie in met iedereen. Ga zelf ook een weekje weg met een vriendin of je eigen kinderen terwijl biopapa met zijn kids leuke dingen doet. Of ga NOOIT meer samen weg. Het kan. Het mag.
  9. Wat is van levensbelang? Spookt bijvoorbeeld deze vraag door je hoofd: ´Waarom zou ik die hex een fijne vakantie gunnen na alles wat ze mijn man heeft aangedaan?´ Denk dan: Wat is nu echt belangrijk voor jou? Wraakacties? Worden je stiefkinderen daar gelukkig van? Word jij daar gelukkig van?
  10. Blijf bij de les in het overleg. Haal geen oude koeien uit de sloot als je in gesprek gaat met de ex. Blijf bij het onderwerp. Laat je vooral niet afleiden. En hey, je hoeft echt niet foutloos te zijn. Maar het zou wel mooi zijn als je bereid bent om van je eigen fouten te leren. En die van de exen kun je ook heel wat leren :- )
  11. Eerdere conflicten gehad? Hoe gaan jullie eigenlijk om met conflicten? Ben je vermijdend, pas jij je aan, sta je klaar om te vechten voor wat jij wilt, ben je voor het samenwerken of onderhandel je liever? Het is goed om hier stil bij te zijn en te weten wanneer je welke strategie in kunt inzetten.
  12. Onderhandelen. Lukt het niet om in goed overleg samen te werken? Ga dan onderhandelen. Dat betekent je emoties parkeren en er zo zakelijk mogelijk in gaan. Geven en nemen. Jij krijgt dit. Dan krijg ik dat. Onderhandelen totdat iedereen min of meer tevreden is.
  13. Plan nu ook al een korte vakantie met je lief of een lang weekend weg ná die weken met z’n allen. Daar kun je dan naar toe leven als het allemaal zwaar op de maag ligt.

Er zijn natuurlijk nog méér ingrediënten voor het maken van plannen waar iedereen tevreden over is. Wil je hier meer over leren? Dat kan als je als je bij mij in coaching komt.

………………………………………………………………………………

Annette van der Maarel is counsellor. Ze is zelf een gelukkig mens – en dat betekent dat ze geleerd heeft om te gaan met kleine en grote problemen. Want die blijven komen in een mensenleven ;-)

Beetje hulp nodig? Dat kan! Je bent niet de enige. Geef je dan op voor een gratis en vrijblijvend gesprek van een half uur via coaching@annettevandermaarel.com.

Wil je dit delen? Dank!
Share