Wat mag ik wél of niet zeggen over de opvoedstijl van mijn vriendin? Mag ik me er sowieso mee bemoeien? Die vraag kreeg ik van de week van een vriendelijke stiefvader. In dit blog tips en inzichten voor bio- en stiefouder!
Opvoeden in het samengestelde gezin
Wat is het toch lastig dat opvoeden in het samengestelde gezin. Er is zoveel strijd. Er komt zoveel ellende voor. Het is misschien wel reden nummer één dat samengestelde stellen uit elkaar gaan. Dat is niet nodig. Er is van alles aan te doen.
En er zijn geen regels voor hoe je moet opvoeden in het samengestelde gezin. Iedereen moet het zelf uitvogelen… Maar deze inzichten en tips geven hopelijk moed en hoop om verder te komen.
Voor de bio-ouder
Ben jij bio-ouder? Dan is dit stukje voor jou.
Veel stiefouders geven kritische feedback aan hun partners als het gaat om opvoeden. Dat is voor de bio-ouder niet fijn, toch? Maar onthoud maar dat je partner je wilt helpen:
- De stiefouder wil graag betrokken zijn
- De stiefouder gunt jouw kinderen een goede toekomst
- De stiefouder heeft waardevolle tips
- De stiefouder kan als geen ander feedback geven op jouw opvoeding
- De stiefouder ziet de negatieve aspecten scherper
Juist omdat de stiefouder er buiten staat, is hun blik helder en zien ze beter wat er goed gaat in de opvoeding in het samengestelde gezin. En wat juist niet. De stiefouder wil graag helpen, vergeet dat niet bio-ouder.
Wat gaat er dan eigenlijk mis?
We gaan eerst wat stappen terug naar het basis dilemma. Dat dilemma moet je aldoor voor ogen moet houden, bio-ouder. Ook als het gaat over opvoeden in het samengestelde gezin.
Beste bio-ouder, jij en je kinderen staan op een lijn. Dat is die biologische lijn, je geschiedenis samen, je gewoontes en rituelen, je familiebanden enz enz. Je partner, de stiefouder, hoort hier feitelijk (nog) niet bij. Hij of zij staat hier buiten.
Dit raakt de stiefouder diep.
Maar het is lastig om over te praten. Soms zelfs lastig om te herkennen en al helemaal om te erkennen. Wat gebeurt er dan als je je diep geraakt voelt, maar er niet aldoor bewust van bent? Dan ga je je ergeren. Of zoek je meer controle.
Dit maakt dat de stiefouder aan de buitenkant verhardt, verstrakt en meer gespannen raakt. Hoe minder controle een mens ervaart over zijn emoties, hoe meer controle probeert hij te krijgen in zijn omgeving. Als dat niet lukt, gaat een stiefouder zich ergeren en denken: Ik weet het beter. En komt dan misschien kritischer uit de hoek, dan hij of zij eigenlijk bedoelt.
Voor de stiefouder om te lezen
Stap eens in de schoenen van je partner, stiefouder. En probeer je in te leven hoe het voor je partner is.
Het is moeilijk om in je eentje op te voeden. Het is een dilemma om er tussen in te staan en met iedereen rekening te moeten houden. Het is lastig om te gaan met de schuldgevoelens die altijd ergens spelen. Of het gevoel dat je gefaald hebt. Waar voelen bio-ouders zich schuldig over?
- Over de scheiding
- Het heen en weer reizen van de ene ouder naar de ander
- Het gemis als de kinderen er niet zijn
- Door de ex die misschien niet deugt
- Dat de kinderen altijd een ouder moeten missen
- Dat ze hun partner in de steek laten, als ze hun kind aandacht geven
- Dat ze hun kind in de steek laten, als ze hun partner aandacht geven
- Dat het niet lukt met de opvoeding, omdat je te ‘slap’ bent
- Dat het niet lukt met de opvoeding, omdat je veel te streng bent geworden.
Dat maakt dat veel bio-ouders hun eigen opvoed-principes overboord zetten als puntje bij paaltje komt. Bio-ouders zijn het vaak volledig eens zijn met hun partners. En aldoor beloven om de opvoeding anders aan te pakken, maar dat toch niet doen. Dat wekt verbazing en onbegrip bij de stiefouder.
Bio-ouders zijn super gevoelig voor kritiek. De kritiek gaat immers over hun eigen vlees en bloed. Als hun partner dan onverbloemd kritische feedback geeft, gaan de meeste bio-ouders zich verdedigen. Vaak door in de aanval te gaan… terwijl ze zich eigenlijk kwetsbaar voelen.
Als je elkaar niet begrijpt, gaat het mis. Goed mis vaak. En dat is dus niet de bedoeling. Wat kun je dan wel doen? Lees snel verder voor vijf tips over opvoeden in het samengestelde gezin.
Vijf praktische tips over opvoeden in het samengestelde gezin
Tip 1. Samen overleggen over opvoeden
Neem jij zomaar de stijl van je eigen ouders over? Of verdiep jij je in het onderwerp en vorm je je eigen mening? Ga je samen verdiepen. De bio-ouder heeft steun nodig van de stiefouder in plaats van kritiek.
Je hebt in principe drie opvoed-stijlen.
- Autoritaire stijl – de naam zegt het al. Volwassenen beslissen, zijn streng, geven regels en straf, stellen eisen en zijn responsief. Voordelen? Er is duidelijkheid, dat geeft veiligheid, grenzen aanleren is prima. Nadelen? Kinderen voelen zich vaak niet gehoord of gezien… of zelfs geliefd…
- Democratische stijl – Kinderen mogen meepraten en denken, maar volwassenen beslissen. In plaats van straf, is er ruimte voor gesprek en dialoog. Voordelen? Kinderen voelen zich meer gehoord en gezien en… geliefd. Kinderen worden sociaal en zelfstandig. Nadelen? Dialoog kan leiden tot discussie. Discussie kan leiden tot ruzie.
- Laisser-faire stijl. Er zijn weinig tot geen regels. Iedereen is vrij om te denken, voelen en doen wat hij wilt. Voordelen? Kan leiden tot creativiteit en zelfstandigheid. Nadelen? Kan leiden tot weinig sociale mensen. Tot egoïsme en het niet respecteren van andermans grenzen.
Verdiep je samen in pedagogiek, en de ontwikkeling van kinderen. Vorm dan pas een mening over opvoeden. Mijn voorkeur gaat duidelijk uit naar de Democratische stijl, de ervaring wijst dat dit het beste werkt in een samengesteld gezin.
Dit zijn mijn twee beste sites/boeken over opvoeding:
https://www.ahaparenting.com/ van dr Laura Markham met online cursussen over opvoeding en waardevolle blogs.
https://howtotalk.com/ over communiceren met kinderen.
Tip 2: Bio-ouder heeft het laatste woord
Een samengesteld gezin is geen eerste gezin.
De bio-ouder is de baas. Hij of zij bepaalt (het liefst met de ex) de opvoedstijl. Je zult een stap achteruit moeten zetten, stiefouder… Het is NIET jouw kind. Dat komt soms heel hard aan. Maar het is een feit. Dit is NIET jouw verantwoordelijkheid hoe dit kind later wordt.
Maar, beste bio-ouder, vraag alsjeblieft wel om raad en advies aan je partner. En spreek ook je waardering uit voor de stiefouder en de adviezen die je krijgt. Neem die ook ook echt ter harte, als je er wat in ziet.
Tip 3: Raak niet verwikkeld in de emoties
De kern van alle problemen in het stiefgezin gaat over emoties die getriggerd worden.
Bio-ouder voelt zich alleen en staat overal tussen in. Dit gaat bijvoorbeeld over de opvoeding, de relatie met de ex, enz. Moet iedereen te vriend houden. Dat geeft frustratie, onrust en stress.
Stiefouder voelt zich buitengesloten. Heeft geen controle. Hoort er niet bij. Dat geeft frustratie, boosheid en maakt dat je kritisch wordt of jezelf teveel terug trekt.
Dit is volgens mij de kern van alle dilemma’s tussen partners in het samengestelde gezin.
Laat je vanaf nu niet meer verleiden om je te verliezen aan problemen aan het oppervlak zoals irritaties over schoenen op de bank of dat je partner alweer meegaat met de ex. Als je je gaat ergeren, kom dan aldoor terug naar de kern. De kern, nogmaals is dat de bio-ouder zich eenzaam voelt en de stiefouder geen controle heeft en er buiten staat.
Probeer de ander te begrijpen en te respecteren. Je hebt het allebei even moeilijk, bio-ouder en stiefouder…
Tip 4: Huisregels versus opvoedregels
Maak een verschil tussen opvoeden en samen leven.
Opvoeden is bijvoorbeeld hoeveel schermtijd een kind mag per dag, hoeveel zakgeld het krijgt, hoeveel huiswerk het moet maken, wat voor sport hij wel of niet moet doen. Dit beslist de bio-ouder. De bio-ouder beslist ook hoeveel het kind mee helpt in huis en of zij/hij ervoor kiest om hun deel zelf te doen.
Samen leven is alles waar je aan denkt als je bijvoorbeeld met een vriend of collega zou samenwonen. Zoals: hoe schoon moet het zijn in je huis? Hoe laat gaan de lichten uit? Welk geluidsniveau is acceptabel? Wie beslist wat er wordt gegeten. Wat je samen kijkt op Netflix. Stiefouder en bio-ouder hebben evenveel in te brengen hier. Het liefst in samenspraak met de kinderen!
Tip 6: Laat jezelf zien
Ook belangrijk voor stiefouders: Laat jezelf zien, geef je behoeften aan. En dit direct aan je stiefkind. Zodat je niet met samengeknepen middenrif naar adem happend de dag doorbrengt en van crisis naar crisis rent. Je mag grenzen aangeven, net als je in een andere situatie of omgeving zou doen. Doe dit ook voordat de ergernissen oplopen en je uit je slof schiet. Bij kinderen helpt het als je een alternatief geeft. Zoals:
- Ik ben vandaag moe – kun je de muziek uit doen? Je kunt wel oortjes in doen, of even op je kamer luisteren.
- Ik heb weinig tijd – help even met de vaatwasser inruimen. Je kunt het nu doen of als je klaar bent met je game.
- Ik wil niet dat je me zo aanspreekt. Ik verwacht dat je niet vloekt of scheldt. Laten we dit verder met je moeder (of vader) bespreken.
Bio-ouders mogen zichzelf ook laten zien en hun dilemma ‘s delen met hun partners en kinderen en hun behoeften aangeven:
- Ik vind het lastig om mijn tijd en aandacht te verdelen tussen jullie, hoe kunnen jullie me hierbij helpen?
- Ik verwacht van jullie, kinderen, dat je vriendelijk en beleefd bent tegen mijn nieuwe vriend en normaal gedag zegt.
- Ik heb nu tijd voor mezelf nodig.
Tip 5: Eerst een band, dan opvoeden
Dit is meteen de belangrijkste opvoed-tip. Heb je als stiefouder nog geen band opgebouwd, ga dan niet opvoeden! Je stiefkind zit er niet op wachten. Kinderen bewegen uit liefde mee met hun ouders. ‘Ja, als jij het graag wilt, dan ruim ik mijn kamer wel voor je op, hoor’.
Die band is sowieso van levensbelang voor de toekomst samen. Dus: ook al word je als stiefouder genegeerd door je stiefkind, blijf toch vriendelijk, open, geïnteresseerd en uitnodigend. Tien minuten een-op-een tijd met je stiefkind (gamen, filmpjes kijken, spelletje doen, sporten) per dag doet wonderen. Hoe beter je elkaar leert kennen, hoe meer corrigerend/opvoedend kun je zijn. Dan vindt ook jouw partner het steeds meer ok dat je je meer ‘bemoeit’ met de opvoeding.
Nog een extra tip voor bio-ouder: Neem niet alles over en creëer plek en ruimte voor het ontstaan van een band tussen je huisgenoten. Door bijvoorbeeld een uurtje weg te gaan en iets voor jezelf te doen;-)
Annette van der Maarel is coach en counsellor voor samengestelde gezinnen. Ze doet haar werk met veel plezier en vindt het belangrijk dat je eerst vrijblijvend en gratis kunt kennis maken. Dit vindt online plaats via Teams of beeldbellen. Neem contact op via de mail voor een vrijblijvende kennismaking, via coaching@annettevandermaarel.com.
=